Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI), 2020-2024 dönemi küresel silah ticaretine dair güncellenmiş verilerini yayımladı. Rapora göre, dünyadaki toplam silah ticareti hacminde büyük bir değişiklik yaşanmazken, bölgesel dağılımda önemli kaymalar meydana geldi. Avrupa ve ABD’ye yönelik silah transferlerinde büyük bir artış yaşanırken, diğer bölgelere yönelik ihracat ve ithalat azaldı.

En dikkat çekici veri ise Ukrayna’nın silah ithalatında gösterdiği dramatik artış oldu. 2015-2019 yılları ile karşılaştırıldığında Ukrayna’nın silah ithalatı tam 100 kat arttı ve ülke 2020-2024 döneminde dünyanın en büyük silah ithalatçısı oldu. NATO üyesi Avrupa ülkelerinin silah ithalatı da aynı dönemde %105 oranında yükseldi. ABD’nin bu ülkelere sağladığı silah oranı %64’e ulaşarak Avrupa’nın ABD’ye olan bağımlılığını daha da pekiştirdi.

SIPRI raporuna göre, Türkiye küresel silah ihracatındaki payını %1,7’ye çıkardı ve dünyanın en büyük 11. silah ihracatçısı oldu. Son dört yılda Türkiye’nin silah ihracatı %103 artarken, ithalatı ise %33 oranında düştü.

Türkiye, özellikle Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Pakistan ve Katar ile gerçekleştirdiği savunma ticaretiyle dikkat çekti. BAE, Türkiye’nin toplam ihracatının %18’ini oluştururken, Pakistan %10, Katar ise %9,9’luk bir pay aldı.

Buna karşılık, Türkiye'nin en fazla silah ithal ettiği ülke İspanya oldu. İspanya, Türkiye’nin toplam silah ithalatının %34’ünü karşıladı. İtalya %24 ve Almanya %19 ile Türkiye’nin diğer önemli tedarikçileri oldu.

SIPRI raporu, Türkiye'nin Afrika’ya yönelik silah ihracatındaki yükselişine de özel bir vurgu yaptı. Türkiye'nin Afrika’daki varlığını güçlendirmek için savunma sanayisini stratejik bir araç olarak kullandığı belirtilirken, son dört yılda dokuz farklı Afrika ülkesine silah satışı gerçekleştirildiği açıklandı.

SIPRI araştırmacısı Katarina Djokic, bu durumu “Türkiye gibi yükselen tedarikçilerin küresel jeopolitikte etki alanlarını genişletmek için silah ihracatını bir araç olarak kullandığını görüyoruz.” diyerek değerlendirdi.

ABD, 2020-2024 döneminde küresel silah ihracatının %43’ünü gerçekleştirerek dünyanın en büyük silah tedarikçisi olmayı sürdürdü. ABD, 2015-2019 dönemine kıyasla silah ihracatını %21 artırdı ve 107 ülkeye askeri ekipman tedarik etti.

ABD'nin ihracatındaki en büyük değişim, Avrupa’ya yapılan sevkiyatlarda yaşandı. Geleneksel olarak Orta Doğu’ya en fazla silah ihraç eden ABD, ilk kez Avrupa’ya daha fazla silah satışı gerçekleştirdi. Ancak buna rağmen ABD’nin en büyük tek müşterisi hâlâ Suudi Arabistan olmaya devam etti.

Rusya ise aynı dönemde küresel silah ihracatında önemli bir düşüş yaşadı. 2020-2024 arasında Rusya’nın silah ihracatı %20 oranında geriledi. Rusya’nın ihracat hacmi, Ukrayna’ya yönelik işgal girişimi öncesinde de azalma eğilimindeydi, ancak 2022 sonrasında bu durum daha da hızlandı.

Rusya'nın silah ihracatındaki gerileme, küresel ölçekte Çin'in yükselişine zemin hazırladı. Çin, 2020-2024 döneminde küresel silah ticaretinde %5,9’luk bir pay alarak dünyanın dördüncü büyük silah ihracatçısı oldu. Ancak Çin'in küresel ihracatını artırma çabalarına rağmen, politik nedenlerle birçok ülkenin Çin’den silah almayı tercih etmediği belirtildi.

Rusya’nın 2022’de başlattığı işgalin ardından en büyük silah ithalatçısı Ukrayna oldu. Ukrayna’nın 2015-2019 yıllarına kıyasla silah ithalatı tam 100 kat arttı ve 2020-2024 döneminde küresel silah ithalatının %8,8’ini gerçekleştirdi.

ABD, Ukrayna’ya sağlanan toplam silahın %45’ini tedarik ederek en büyük tedarikçi oldu. Almanya ve Polonya da Ukrayna’ya önemli miktarda askeri malzeme sağlayan ülkeler arasında yer aldı.

2020-2024 döneminde dünyanın en büyük beş silah ihracatçısı sırasıyla ABD, Fransa, Rusya, Çin ve Almanya oldu. En büyük ithalatçılar ise Ukrayna, Hindistan, Katar, Suudi Arabistan ve Pakistan olarak sıralandı.

NATO üyesi Avrupa ülkelerinin silah ithalatı, 2020-2024 yılları arasında %105 artarak küresel silah piyasasındaki en büyük değişimlerden biri oldu. ABD’nin Avrupa’ya sağladığı silahların oranı %64’e çıktı, böylece Avrupa’nın savunma konusunda Washington’a olan bağımlılığı daha da güçlendi.

Avrupa'nın diğer ana tedarikçileri sırasıyla %6,5 ile Fransa, %4,7 ile Almanya ve %3,9 ile İsrail oldu.

Bu veriler, Avrupa’nın ABD’den bağımsız bir savunma stratejisi oluşturmakta zorlandığını ve NATO ülkelerinin silah tedarikinde Washington’a her zamankinden daha fazla bağımlı hale geldiğini gösteriyor.